ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຍຸດທະສາດ ການປະຕິຮູບລະບົບການສຶກສາແຫ່ງຊາດ ໄລຍະທີ 2 ເຫັນວ່າຄຸນນະພາບການສຶກສາມີການຫັນປ່ຽນຢ່າງຕັ້ງໜ້າ ທັງໄດ້ແກ້ໄຂສິ່ງຫຍໍ້ທໍ້ ແລະ ຫັນປ່ຽນຄ່ານິຍົມທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງຕໍ່ການສຶກສາ. ແຕ່ກໍຍັງເຫັນວ່າການພັດທະນາການສຶກສາ ຍັງມີຄວາມແຕກໂຕນກັນ ລະ ຫວ່າງຕົວເມືອງ; ອັດຕາການ ປະລະການຮຽນ – ການສອນ ເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ການເຂົ້າຮຽນໃໝ່ຫຼຸດລົງທຸກຊັ້ນ – ທຸກສາຍຮຽນ.
ທ່ານ ບຸນຕາ ເທບພະວົງ ປະທານກຳມາທິການ ວັດທະນະທຳ – ສັງຄົມ ໄດ້ຕາງໜ້າຄະນະປະຈໍາສະພາແຫ່ງຊາດ ມີຄຳເຫັນຕໍ່ບົດລາຍງານຂອງລັດຖະບານກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບລະບົບການສຶກສາ ແລະ ການພັດທະນາຊັບພະຍາກອນມະນຸດແຫ່ງຊາດ ໃນໄລຍະຜ່ານມາວ່າ: ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຍຸດທະສາດການປະຕິຮູບລະບົບການສຶກສາ ແຫ່ງຊາດ ໄລຍະທີ 2 ( 2010 – 2015 ) ເຫັນວ່າຄຸນນະພາບການສຶກສາມີການຫັນປ່ຽນຢ່າງຕັ້ງໜ້າ ທັງໄດ້ແກ້ໄຂສິ່ງຫຍໍ້ທໍ້ ແລະ ຫັນປ່ຽນຄ່ານິຍົມທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງຕໍ່ການສຶກສາ, ການປັບປ່ຽນປີຮຽນໃນສາຍສາມັນສຶກສາຈາກ 11 ປີ ເປັນ 12 ປີ ມີຄວາມເໝາະສົມ ເພາະເປັນການຍົກລະດັບຄວາມຮູ້ພື້ນຖານຂອງນັກຮຽນໃນສາຍສາມັນໃຫ້ມີ ຄວາມໜັກແໜ້ນຂຶ້ນ; ສະຖານການສຶກສາລະດັບຕ່າງໆ ໄດ້ຮັບການພັດທະນາທາງດ້ານປະລິມານ ແລະ ຄຸນນະພາບ ທັງພາກລັດ ແລະ ເອກະຊົນໃນທຸກຊັ້ນທຸກສາຍ.
ຄຽງຄູ່ກັບຜົນສໍາເລັດທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນັ້ນ ເຫັນວ່າການພັດທະນາການສຶກສາ ຍັງມີຄວາມແຕກໂຕນກັນ ລະຫວ່າງ ຕົວເມືອງ ແລະ ຊົນນະບົດ, ລະຫວ່າງເມືອງທຸກ ແລະ ເມືອງພົ້ນທຸກ ແລະ ລະຫວ່າງປະຊາກອນໃນກຸ່ມພາສາທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ຢູ່ຕົວເມືອງສ່ວນຫຼາຍແມ່ນໃຫ້ລູກຫຼານໄປຮຽນຢູ່ໂຮງຮຽນເອກະຊົນ ໃນບາງຊັ້ນຮຽນ.
ຕາມຜົນການປະເມີນການຮຽນຂອງນັກຮຽນຊັ້ນ ປ 5 ເຂດຊົນນະບົດ: ມີນັກຮຽນເຂົ້າຮ່ວມການປະມີນ 655 ຄົນ ຖ້າຄິດໄລ່ເປັນສ່ວນຮ້ອຍ ສາມາດອ່ານໄດ້ 39,10%. ຢູ່ເຂດເທສະບານມີນັກຮຽນເຂົ້າຮ່ວມການປະເມີນ 379 ຄົນ ຖ້າຄິດໄລ່ເປັນສ່ວນຮ້ອຍ ສາມາດອ່ານໄດ້ 58,80%, ຂຽນໄດ້ 55,60% ແລະ ຄິດໄລ່ເປັນພຽງ 32,05% ເທົ່ານັ້ນ; ນັກຮຽນຢູ່ເຂດຊົນນະບົດ ຈໍານວນໜຶ່ງຈົບ ປ 5 ຍັງບໍ່ສາມາດອ່ານອອກ ຂຽນເປັນ ແລະ ໄລ່ເລກ 4 ປະການບໍ່ ໄດ້; ນັກຮຽນຈໍານວນໜຶ່ງຮຽນອ່ອນ ເສັງບໍ່ໄດ້ ແຕ່ຍັງໃຫ້ຂຶ້ນຫ້ອງ, ບັນຫາດັ່ງກ່າວໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຄຸນນະພາບຂອງການສຶກສາຍັງຈະຕ້ອງໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ສູງກວ່າເກົ່າ.
ການເຂົ້າຮຽນໃໝ່ໃນສົກຮຽນ 2023 – 2024 ເມື່ອສົມທຽບໃສ່ສົກຮຽນຜ່ານມາ 2022 – 2023 ເຫັນວ່າ: ອັດຕາການປະລະການຮຽນ – ການສອນເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ການເຂົ້າຮຽນໃໝ່ຫຼຸດລົງ ທຸກຊັ້ນ – ທຸກສາຍ ຮຽນລະດັບສູງເທົ່າໃດຍິ່ງມີຈໍານວນຫຼຸດລົງຫຼາຍ ແລະ ຈໍານວນຂອງຄູ ກໍຫຼຸດລົງ ຢ່າງໜ້າເປັນຫ່ວງ.
ການຈັດລະດັບໃນປີ 2024 ສປປ ລາວ ຢູ່ໃນລໍາດັບ 8 ຂອງ 9 ປະເທດໃນອາຊຽນ, ລໍາດັບ 93 ຂອງ 125 ປະເທດໃນໂລກ ( ການວັດລະດັບ ຄວາມສະຫຼາດຈາກອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ ) ເຖິງວ່າລັດຖະບານໄດ້ກໍານົດນະໂຍບາຍ ແລະ ມາດຕະການແກ້ໄຂການຂາດແຄນຄູສອນ, ການປະລະການຮຽນ ແລະ ການສົ່ງເສີມການເຂົ້າຮຽນວິຊາຊີບ ຢ່າງລະອຽດຈະແຈ້ງ ໂດຍສະເພາະໃນມະຕິຕົກລົງ ເລກທີ 09/ລບ ລົງວັນທີ 17 ກໍລະກົດ 2023 ແຕ່ການຈັດຕັ້ງຜັນຂະຫຍາຍຍັງຊັກຊ້າ ບໍ່ທັນທົ່ວເຖິງ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ນະໂຍບາຍ ແລະ ມາດຕະການແກ້ໄຂບໍ່ທັນໄດ້ດີເທົ່າທີ່ຄວນ.
ງົບປະມານພັດທະນາວຽກງານການສຶກສາ ແລະ ກີລາ ຍັງຕໍ່າຫຼາຍ ແລະ ການແບ່ງງົບປະມານປະຈໍາປີ ປະຕິບັດໄດ້ພຽງປະມານ 12%, ບໍ່ໄດ້ຕາມທີ່ກົດໝາຍກໍານົດໄວ້ 18% ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ການພັດທະນາພື້ນຖານໂຄງລ່າງທາງດ້ານການສຶກສາ ແລະ ເງິນບໍລິຫານໂຮງຮຽນພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ.
