ໂຄງການສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າພະລັງງານນໍ້າ ເປັນນະໂຍບາຍໜຶ່ງທີ່ສຳຄັນຂອງລັດຖະບານ ສປປ ລາວ ໃນການພັດທະນາຂະແໜງພະລັງງານໄຟຟ້າຕາມເງື່ອນໄຂ ແລະ ທ່າແຮງບົ່ມຊ້ອນ, ເຊິ່ງກໍມີແມ່ນໍ້າຫຼາຍສາຍທີ່ມີການສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າໃສ່ ເຊັ່ນ: ນໍ້າງຽບ, ນໍ້າອູ, ນໍ້າຄານ ແລະ ອີກຫຼາຍສາຍ. ສະເພາະສາຍນໍ້າງື່ມແມ່ນມີທັງໝົດ 5 ເຂື່ອນ ໃນນັ້ນສຳເລັດການກໍ່ສ້າງໄປແລ້ວ 3 ແຫ່ງຄື: ເຂື່ອນນໍ້າງື່ມ 1, ນໍ້າງື່ມ 2 ແລະ ນໍ້າງື່ມ 5 ທີ່ລວມມີກຳລັງການຕິດຕັ້ງທັງໝົດ 1.010 ເມກາວັດ.
ທ່ານ ດາວວົງ ພອນແກ້ວ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່ ໄດ້ລາຍງານມື້ເປີດຈັກເບີ 6 ເຂື່ອນໄຟຟ້ານໍ້າງື່ມ 1 ຜ່ານມາ ວ່າ: ກະຊວງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່ ໃນຖານະທີ່ເປັນເສນາທິການໃຫ້ແກ່ລັດຖະບານ ແລະ ອົງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ, ໃນຊຸມປີທີ່ຜ່ານມາຂະແໜງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່ ໄດ້ດຳເນີນການວາງຂອບຍຸດທະສາດເພື່ອພັດທະນາພະລັງງານໄຟຟ້າຢ່າງຖືກຕ້ອງຕາມແນວທາງຫັນເປັນອຸດສາຫະກຳ ແລະ ທັນສະໄໝຂອງພັກທີ່ໄດ້ກຳນົດອອກຢູ່ໃນມະຕິກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຂອງພັກ ແລະ ແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ແຫ່ງຊາດ ໃນແຕ່ລະໄລຍະ.
ໃນການພັດທະນາໂຄງການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນຕາມສາຍນໍ້າງື່ມ ມີທັງໝົດ 5 ເຂື່ອນ ເຊິ່ງໃນນີ້ໄດ້ສຳເລັດແລ້ວ 3 ໂຄງການຄື: ນ້ຳງື່ມ 1 ສຳເລັດປີ 1971 ມີກຳລັງຕິດຕັ້ງ 30 MW ແລະ ຂະຫຍາຍຮອດ 275 MW; ນໍ້າງື່ມ 2 ມີກໍາລັງຕິດຕັ້ງ 615 MW ສໍາເລັດປີ 2009 ແລະ ນ້ຳງື່ມ 5 ມີກໍາລັງຕິດຕັ້ງ 120 MW ສຳເລັດປີ 2012. ພ້ອມດຽວກັນນີ້ໂຄງການທີ່ກໍາລັງລົງມືກໍ່ສ້າງມີ: ນໍ້າງື່ມ 3 ມີກໍາລັງຕິດຕັ້ງ 480 MW, ຄາດວ່າຈະໄດ້ເລີ່ມຜະລິດປີ 2024 ແລະ ນໍ້າງື່ມ 4 ມີກໍາລັງຕິດຕັ້ງ 240 MW.
ຄວາມສໍາຄັນຂອງໂຄງການນີ້ ລັດຖະບານໄດ້ຖືເປັນແຜນງານໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນນອນໃນແຜນແມ່ບົດ ເພື່ອພັດທະນາລະບົບໄຟຟ້າຕາມແນວທາງ, ແຜນນະໂຍບາຍແນໃສ່ສ້າງທຸກເງື່ອນໄຂ ແລະ ຂຸດຄົ້ນທຸກຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ການພັດທະນາຂະແໜງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່ ໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດດ້ວຍຈັງຫວະທີ່ຕໍ່ເນື່ອງ ແລະ ໝັ້ນທ່ຽງ ກາຍເປັນກຳລັງແຮງທາງດ້ານເສດຖະກິດແຫ່ງຊາດ ທັງໃນສະເພາະໜ້າ ແລະ ໄລຍະຍາວ, ປະກອບສ່ວນສ້າງພື້ນຖານທີ່ໜັກແໜ້ນ ໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາປະເທດຊາດກ້າວຂຶ້ນຕາມທິດສັງຄົມນິຍົມ.
ຈຸດປະສົງຂອງການສ້າງ “ເຂື່ອນ” ກໍ່ຈະມີຢູ່ 4 ເປົ້າໝາຍຫຼັກ: ເປົ້າໝາຍທີ 1). ແມ່ນການຄວບຄຸມ “ນໍ້າຖ້ວມ” ຈາກນໍ້າລົ້ນນໍ້າຫຼາກ ຂອງແມ່ນໍ້າ; ເປົ້າໝາຍທີ 2) ແມ່ນການ “ນໍາໃຊ້ນໍ້າ” ເຊິ່ງຈະແມ່ນການເກັບນໍ້າເພື່ອນໍາໃຊ້ໃນການດໍາລົງຊີວິດ, ກະສິກໍາ ແລະ ອຸດສາຫະກໍາເປັນຕົ້ນ; ເປົ້າໝາຍທີ 3) ແມ່ນການ “ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ” ໂດຍການສໍາຫຼວດ-ກວດສອບສະພາບຂອງແມ່ນໍ້າຢ່າງເປັນປະຈໍາ. ເປົ້າໝາຍທີ 4) ແມ່ນເພື່ອການ “ຜະລິດໄຟຟ້າ” ໂດຍການໃຊ້ນໍ້າທີ່ເກັບສະສົມໄວ້ຢູ່ອ່າງຜັນໃຫ້ເປັນພະລັງງານສູ່ພວກເຮົາ.
ໃນນີ້ ພິເສດກໍ່ຈະແມ່ນເປົ້າໝາຍ “ການຄວບຄຸມນໍ້າຖ້ວມ” ທີ່ເປັນມາດຕະການທີ່ມີປະສິດທິພາບສູງໃຫ້ແກ່ປະເທດລາວທີ່ມັກຈະໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຢ່າງໜັກໜ່ວງຈາກໄພນໍ້າຖ້ວມເປັນປະຈໍາຈາກພາຍຸຝົນທີ່ເກີດຈາກການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ. ນອກຈາກນີ້ “ການຜະລິດໄຟຟ້າ” ກໍ່ແມ່ນສິ່ງໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນທີ່ຊ່ວຍຜັກດັນເສດຖະກິດ, ອຸດສາຫະກໍາການຜະລິດ ແລະ ກາຍເປັນພື້ນຖານໂຄງລ່າງທີ່ສໍາຄັນ ແລະ ຈໍາເປັນໃນການສະໜອງພະລັງງານໄຟຟ້າທີ່ສະຖຽນໃຫ້ແກ່ປະເທດລາວ.
